۱۰ سالی می شود که خودروسازان چینی توانسته اند راهی را که در اواخر دهه ۸۰ برای ورود به بازار ایران گشودند با سرعت بیشتری بپیمایند. این خودروها که روزگاری با پسوندهایی همچون بی کیفیت و مانند آن نامیده می شدند، این روزها می روند تا رفته رفته نامی در بین خودروهای با کیفیت داخلی برای خود دست و پا کنند. شاهد این موضوع، گزارش اخیر ارزیابی کیفیت خودروهای تولید داخل است که نشان می دهد در خرداد ماه امسال، دومین خودروی تولید داخل چینی نیز به جمع چهار ستاره ها پیوسته است. البته موضوع به همین جا ختم نمی شود. به طوری که اگر خودروهای وارداتی گران قیمت و جدید چینی ها را هم در نظر بگیریم (که تا چندی پیش واردات آن ها آزاد بود و احتمال آزادشدن مجدد آن بالاخره وجود دارد)، می بینیم که این خودروها تنه به تنه خودروهای خارجی می زنند. به طوری که اگر شما یکی از این خودروها را در خیابان ببینید شاید با یک خودروی اروپایی اشتباه بگیرید. امروز می خواهیم با نگاهی به سابقه حضور چینی ها در بازار ایران، دو خودروی با کیفیت در این دسته را معرفی کنیم. البته قدر مسلم است که نکات مثبت و منفی یادشده برای کلیت خودروهای چینی، نسبی است و در مجموع این خودروها تا رسیدن به اعتبار و کیفیت خودروهای مطرح شرقی و غربی هنوز فاصله دارند.

نسل اول؛ نفوذ چینی های ارزان در بازار
خروج محصولات محبوب دوو از بازار ایران در حدود ۱۵ سال قبل، خیلی ها را چشم انتظار خودروهایی در آن سبک و سیاق ها گذاشت. به ویژه در میان خانواده دوو، دوو ماتیز کم مصرف و کم استهلاک، نظر مثبت خیلی ها را به خود جلب کرده بود. با این حال، ورود خودروهای چینی در کنار تولیدات خودروسازان کهنه کارتری مانند پژو، به تدریج توانست این خلأ بازار را پر کند. سرانجام در نیمه دوم و اواخر دهه ۸۰، ام وی ام QQ چینی با عنوان ۱۱۰، که در حقیقت کپی از دوو ماتیز بود، توانست تا حدی به نیازها برای یک خودروی جدید و به خصوص کم مصرف مانند ماتیز پاسخ دهد. بعد از ورود ام وی ام ۱۱۰ چینی ها به تدریج خودروهای بیشتری را با همکاری خودروسازان داخلی وارد بازار کردند. در اولین مرحله از این نفوذ بازار می توان به خودروهایی نظیر ام وی ام ۵۳۰، لیفان ۵۲۰ و لیفان ۶۲۰ اشاره کرد.

به طور خلاصه می توان ویژگی این نسل از خودروهای چینی را قیمت نسبتاً رقابتی، آپشن هایی با رنگ و بوی خودروهای جدید و البته کیفیت نه چندان خوب آن ها در مقابل قدیمی ترهای کلاسیک ژاپنی، کره ای و اروپایی معرفی کرد. صفات و ویژگی هایی که سال ها برای خودروهای چینی به کار برده شد. امروزه عمده خودروهای نسل اول چینی بازنشسته شده اند و تنها در بازار دست دوم حضور دارند. در این باره جست وجوی دخل و خرج در این بازار نشان می دهد که به عنوان مثال لیفان ۵۲۰ معمولی با تاریخ تولید ۸۷ تا ۸۹، در حدود ۱۴٫۵ تا ۱۷ میلیون تومان قیمت دارد. مدل جدیدتر لیفان ۵۲۰ با پسوند i، با تاریخ تولید بین ۸۷ تا ۹۲، در حدود ۱۵٫۵ تا ۲۲ میلیون تومان معامله می شود. قیمت لیفان ۶۲۰ که تولید آن تا سال ۹۶ در حد ۷۰ دستگاه پایین آمده است نیز برای مدل های ۹۰ تا ۹۵، در حدود ۲۶٫۵ تا ۴۰ میلیون تومان است. (طبیعی است که قیمت ها در بازار دست دوم، بسته به تمیز بودن خودرو، می تواند بسیار متغیر باشد)
اما در این گروه، خودرویی نظیر ام وی ام ۱۱۰ با تغییراتی، توانسته است خود را در بازار سرپا نگه دارد. قیمت ام وی ام اسپرت جدید هم اینک در نمایندگی حدود ۴۲ میلیون تومان بوده که در بازار با افت اندک، ۴۰ میلیون تومان است. این خودرو در بازار دست دوم نیز در مدل های ۱۱۰ معمولی برای مدل های ۸۴ تا ۹۵ در حدود هفت میلیون و ۷۵۰ هزار تا ۱۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان قیمت گذاری می شود. مدل ۱۱۰ اسپرت نیز برای مدل های ۹۴ تا ۹۶ در حدود ۳۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان معامله می شود.

نسل دوم چینی ها؛ اشغالگران «میانه قد» در فضای خالی بازار
اما بعد از چندین سال چشاندن قیمت نسبتاً ارزان، طبیعی بود که خودروسازان چینی به مرحله جدیدی از برآوردن انتظارات مشتریان داخلی بازار خودرو روی آورند. آن ها در تجربه اولیه خود در بازار ایران، به ذائقه مشتریان داخلی پی برده بودند. مشتریانی که طالب خودروهای جادار و خانوادگی بوده و از یکنواختی و امکانات رفاهی پایین خودروهای داخلی خسته شده بودند. آن ها حتی حاضر بودند خودروهایی داشته باشند که به قیمت کاستن از برخی ویژگی های فنی مانند شتاب و قدرت و … آپشن های بیشتری داشته باشد. به عنوان مثال گیربکس اتوماتیک، امکانی بود که با ورود این خودروها به بازار در بین تولیدات داخلی باب شد.
خلاصه این که ترجمه این خواسته ها در بازار خودروی ایران برای چینی ها، تولید خودروهایی در فضای قیمتی بین خودروهای تولیدی داخل و خودروهای وارداتی کره ای، ژاپنی و اروپایی بود. یعنی رقمی در حدود ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان به قیمت سال های ۹۵ و شاید بخشی از سال ۹۶٫
می شود گفت استارت این مرحله را ام وی ام ایکس ۳۳ زد و در ادامه، خیل عظیم خودروهای چینی از برندهای مختلف به بازار ایران سرازیر شدند. خودروهایی از برندهای ام وی ام، جک، لیفان، جیلی، هایما، برلیانس و چری با انواع متعدد خود، از این دست هستند. امروزه بیشتر خودروهای چینی در بازار، در این دسته قرار گرفته و همان گونه که گفته شد، خودروهای چینی نسل اول، انگشت شمار هستند.
در هر حال این خودروها هم اینک در دو دسته کلی سدان و کراس اور در بازار حضور دارند و البته عمده آن ها در نسخه گیربکس اتوماتیک نیز عرضه می شوند. از دسته اول، می توان به جک جی ۵، لیفان ۸۲۰، چری آریزو ۵ و … اشاره کرد. در دسته کراس اورهای اتوماتیک نیز می توان جک اس ۵، چری تیگو ۵، ام وی ام ایکس ۳۳، ام وی ام ایکس ۲۲، هایما اس ۷ و چانگان سی اس ۳۵ را نام برد.
نگاهی به قیمت این دسته از خودروها در بازار نشان می دهد که با افزایش های اخیر، قیمت این دسته از خودروهای چینی نیز در بازار رو به افزایش گذاشته و عملاً تا محدوده ۱۵۰ میلیون تومان نیز پیش رفته است. به عنوان مثال هم اینک خودروهای گروه برلیانس، در بازار قیمتی بین ۴۵ تا ۷۵ میلیون تومان، لیفان شامل ایکس ۵۰، ایکس ۶۰ و ۸۲۰ بین ۸۸ تا ۱۳۰ میلیون تومان، جک شامل اس ۳ و اس ۵، ۱۰۰ و ۱۵۳ میلیون تومان، هایما در دو نوع اس ۵ و اس ۷ به ترتیب حدود ۱۲۰ و ۱۴۸ میلیون تومان دارند.

نسل سوم؛ تازه واردهای با کیفیت
مدت هاست بالاترین سطح کیفیت خودروهای تولید داخل مربوط به خودروهای رنوی تولید داخل یا چند خودروی دیگر نظیر مزدا ۳ بوده است. در این میان نتایج ارزیابی خودروها در ماه های اخیر نشان می دهد که عمده خودروهای چینی و به خصوص نسل دوم این خودروها (طبق تقسیم بندی گزارش حاضر)، تا سطح کیفیت سه ستاره پیش رفته بودند. با این حال، در کنار تحولاتی که در فهرست خودروهای با کیفیت در ماه های اخیر رخ داده، دو خودروی چینی بسترن B30 و هاوال اچ ۲ توانسته اند به بالاترین سطح حاضر کیفی خودروهای داخلی یعنی چهار ستاره راه پیدا کنند. بدین ترتیب می توان گفت نسل سوم خودروهای چینی با حفظ فاصله قیمتی با خودروهای وارداتی در حال شکل گیری است.
بسترن B30: این خودرو یک سدان با ظاهر نسبتاً قابل قبولی است که کمتر از یک سال است وارد بازار ایران شده است. این خودرو که از جهاتی شباهت هایی به برخی انواع هیوندای دارد، در قلب خود، از یک پیشرانه کاملاً چینی با حجم ۱۶۰۰ سی سی و قدرت ۱۰۷ اسب بخار بهره می برد که با یک گیربکس اتوماتیک ۶ سرعته، نیروی خود را به چرخ ها منتقل می کند. مصرف سوخت این خودرو در برخی گزارش ها حدود ۷ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر اعلام شده که می تواند از ۶ تا ۸٫۵ لیتر در جاده یا شهر، تغییر کند. از مهم ترین آپشن های این خودرو می توان به فرمان برقی اشاره کرد. در مجموعه‌ پیشرانه‌ هم، به گزارش زومیت، ادواتی مثل سرسیلندر آلومینیوم، زمان‌بندی متغیر سوپاپ‌ها (VCT)، تنظیم متناوب تراکم سوخت (IUPR)، میل بادامک دوگانه (DOHC) و زنجیر به جای تسمه تایم، وجود دارند. در فضای داخلی امکانات رفاهی نظیر سانروف، کروز کنترل، سیستم مولتی مدیا و رهیاب ماهواره ای، قابل توجه است. این خودرو همچنین از نظر امکانات ایمنی از چندین سیستم ضد لغزش، ضد قفل، کنترل شروع حرکت در سربالایی، کنترل کشش در سطوح لغزنده و کنترل پایداری بهره می برد که می تواند اطمینان کاربر را از حرکت خودرو در پیچ های خطرناک و سطوح لغزنده بالا ببرد. هم اکنون بهمن موتور این خودرو را با قیمت ۶۹ میلیون و ۸۵۰ هزار تومان در نمایندگی ها عرضه می کند. اما با توجه به ویژگی های کیفی مثبت، این خودرو در بازار، حدود ۸۰ میلیون تومان معامله می شود.
از رقبای قیمتی این خودرو در شرایط کنونی بازار می توان به دنا پلاس توربو اشاره کرد که ایران خودرو آن را با قیمت ۵۸ میلیون تومان عرضه می کند. با این حال این خودرو با قدرت و توان بیشتر و نیز بهره مندی از شبکه خدمات جانبی ایران خودرو، در بازار با قیمتی در حدود ۷۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به فروش می رسد. اگر چه نسخه تنفس طبیعی دنا پلاس، سه ستاره کیفی ارزیابی شده است، اما در خصوص سطح کیفی نسخه توربوی آن اطلاعی در دست نیست.

هاوال اچ ۲: شاید کمتر کسی فکر می کرد که این خودروی تازه وارد چینی بتواند به زودی روی سکوهای برتر کیفی خودروهای تولید داخل ایران بنشیند. هاوال اچ ۲ بر خلاف بسترن ۳۰ B ، خودرویی از نوع کراس اور بوده که بهمن موتور آن را با قیمت ۱۰۴ میلیون تومان طی امسال روانه بازار کرد. هم اینک این خودروی تازه وارد در بازار قیمتی معادل با ۱۴۸ میلیون تومان دارد. این خودرو برخلاف برخی رقبای دیگر چینی، ظاهر نسبتاً به روزی داشته و رگه هایی از شباهت با برخی خودروهای ژاپنی در طراحی آن به چشم می خورد. همچنین می توان برخلاف برخی خودروهای دیگر چینی، نمای عقب این خودرو را قابل قبول دانست. موضوعی که آن را تا حدی شبیه جک اس ۵ نشان می دهد. این خودرو با موتور ۱٫۵ لیتری توربوشارژ و گیربکس اتوماتیک ۶ سرعته پا به بازار گذاشته است که قدرتی معادل با ۱۴۱ اسب بخار داشته و شتابی معادل با ۱۱٫۵ تا ۱۲ ثانیه دارد. میانگین مصرف سوخت این خودرو حدود ۷٫۵ لیتر اعلام شده است که البته به نظر می رسد مقداری بیشتر باشد. از نظر آپشن‌های رفاهی و ایمنی هم می‌توان از کراس‌اور هاوال رضایت داشت. از آپشن های این خودرو می توان به سیستم تهویه اتوماتیک دو گانه، سانروف، سیستم جلوگیری از برخورد با مانع حین بالا رفتن شیشه راننده، نمایش فشار باد لاستیک ها(TPMS) به صورت نمایش لحظه ای(Active)، دوربین کمک پارک روی آینه جانبی برای رویت نواحی کور، نمایشگر لمسی ۸ اینچی و سیستم GPS اشاره کرد. همچنین امکانات ایمنی این خودرو نیز وضعیت خوبی دارد. به طوری که می توان از انواع سیستم های ترمز و کنترل لغزش و نیز کنترل خودرو در سربالایی در این باره نام برد. در مجموع، می‌توان ادعا کرد که خودروی مورد بحث از کیفیت قابل قبولی برای استفاده روزانه برخوردار است و به لطف طراحی مناسب، برتری‌های مهمی نسبت به رقبا در بازار ایران دارد. از رقبای قیمتی این خودرو می توان به جک اس ۵ اتوماتیک اشاره کرد که قیمت نمایندگی آن ۱۲۳ میلیون بوده و این خودرو در بازار حدود ۱۵۳ میلیون تومان به فروش می رسد. هایما اس ۷ توربو شارژ نیز دیگر رقیب قیمتی هاوال اچ ۲ است که ایران خودرو آن را با قیمت ۱۰۴ میلیون تومان به بازار عرضه می کند، با این حال این خودرو نیز در حدود ۱۴۸ میلیون تومان در بازار معامله می شود.

نسل چهارم؛ دورگه هایی در تعقیب اروپایی ها
در کنار نسل های سه گانه خودروهای چینی که تاکنون نام برده شد، باید از خودروهای جدیدتر چینی نام برد که بیشتر به صورت وارداتی وارد بازار ایران شده اند اما دیگر قصد ماندن در فضای بین خودروهای ایرانی و وارداتی ها را ندارند و به طور مستقیم وارد رقابت با خودروهای وارداتی پر فروش و تراز اول جهانی شده اند. بورگوارد آلمانی-چینی از این دسته خودروها به شمار می رود. این خودروها به نظر می رسد کم کم در آینده و با فرض برداشته شدن محدودیت واردات، خودروهای کره ای، ژاپنی و فرانسوی را به چالش فرا می خوانند. طراحی جذاب، موتورهای قدرتمند و کیفیت ساخت خوب، از ویژگی های این خودروهاست که به نظر می رسد باید منتظر رقابت آن ها در آینده بازار خودرو به خصوص پس از محدود شدن حضور اروپایی ها در بازار خودروی ایران باشیم.